Kiedy ktoś przybywa po raz pierwszy do Częstochowy, może postawić pytanie: kiedy zbudowano Jasną Górę? Odpowiedź na tak postawione pytanie wbrew pozorom nie jest prosta. Zabudowa ta realizowana była przez ponad sześć wieków. Poza tym zaczęła się wcześniej, niż założono istniejące tu sanktuarium, gdyż historia tego miejsca zaczyna się, zanim pojawili się tu paulini, a następnie łaskami słynący wizerunek Matki Bożej.
Co możemy powiedzieć pewnego o przedpaulińskiej zabudowie? Otóż istniała tutaj strażnica wzniesiona w okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego, a zatem przed 1370 r. Relikty tej budowli obronnej zachowały się wewnątrz sanktuarium. Ich fragment jest widoczny na klatce schodowej prowadzącej do dolnej zakrystii.